Sensacyjne odkrycie wczesnośredniowiecznego, piastowskiego skarbu na terenie Trójcy-Zawichostu zwyciężyło w plebiscycie Archeologiczne Sensacje 2021 roku w kategorii Najcenniejszy Skarb 2021, który był organizowany przez kwartalnik „Archeologia Żywa”, miesięcznik „Odkrywca” oraz portal „Zwiadowca Historii”.
Odkrycia historycznych zabytków dokonała Nadwiślańska Grupa Poszukiwawcza Stowarzyszenia „Szansa” z Annopola i Stowarzyszenie „Wspólne Dziedzictwo” z Opatowa. W trakcie tych poszukiwań, prowadzonych pod nadzorem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków Delegatury w Sandomierzu, grupy dokonały unikatowych na skalę ogólnopolską znalezisk m.in. blisko 2000 monet piastowskich z II poł. XII wieku, około 200 denarów wczesnośredniowiecznych, żelaznych odważników powlekanych brązem z XI wieku, pieczęć ołowianą księcia Bolesława, najprawdopodobniej Bolesława Krzywoustego, bądź Bolesława Kędzierzawego, militariów z okresu X-XIII wieku, elementów strojów czy ozdób wczesnośredniowiecznych, zabytków z okresu cesarstwa rzymskiego . W październiku 2021 r. podczas badań prowadzonych przez dra hab. Marka Florka z UMCS w Lublinie wraz z poszukiwaczami wspomnianych grup natrafiono na kolejny skarb srebrnych monet i biżuterii datowanej na X-XI w. Badania na terenie Trójcy są nadal kontynuowane.
Poszukiwawczy sukces prawdopodobnie pozwolił odkryć tzw. „białe plamy historii’ zawichojskiego, średniowiecznego grodu, jak np. dokonanie lokalizacji wczesnośredniowiecznego emporium handlowego, nadwiślańskiej przeprawy, czy też wielce prawdopodobnego, umiejscowienia legendarnej Bitwy pod Zawichostem. Do tej pory archeolodzy i historycy nie mieli wiedzy na ten temat. Snuto jedynie hipotezy. Dotychczasowe odkrycia wskazują, że Trójca, położona na skrzyżowaniu szlaków handlowych łączących Ruś z Europą Zachodnią i Bałtyk z wybrzeżem Adriatyku, była wczesnośredniowiecznym emporium handlowym, ważnym miejscem dla kształtującej się państwowości polskiej Przyszłe badania na terenie może pozwolą ustalić: związek legendarnej Bitwy Zawichojskiej z terenem Trójcy? Co kryje jeszcze w sobie ziemia zawichojska? Jakie odkryje nieznane dotąd karty historii?
fot. arch. Nadwiślańska Grupa Poszukiwawcza „Szansa”, UMiG Zawichost
